نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 948 )                                                                                 

ســوره 15 : حجـــر ( مـکّــی ـ 99 آیه دارد ـ جزء چهــاردهم ـ صفحه 262 )

  ( قسمــت دوازدهـــــم )

نـور فــراست

( جزء چهارد هــم صفحــه 264 آیه 50 )

بسم الله الرحمن الرحیم

وَ أَنَّ عَذَابِی هُوَ الْعَذَابُ الأَلِیمَ

   تفسیـــر لفظـــی :

و این که عذاب من عذابى است دردناک

   تفسیر ادبی و عرفانی :

ما را هم نـور عــزّت است هم نــار عــزّت !

به نورعــــــزّت دوستـــان را نــوازش کنیــــــم ،

و به نــار عــزّت دشمنـــــان را بســـــــوزانیـــم ،

به نورعـــــزّت لختـی را آب عنـــایت روانیــدیـم ،

به نــار عــزّت گروهی را هجـــران انگیختیــــــم ،

این نورعــــــزّت ، به نــور فـــــراست توان دید ،

که آن در این قرآن ، آیاتی برای اهل فراست است .

اقســـــــام فــــــــراست :

فراست بر ســــه وجــــــــــه است :

اول ؛ فراست تجربتــــی ؛ و این همه ، ممیـــزان را بُـــوَد ،

دوم ؛ فراست استدلالی ؛ و این همه ، عاقـــلان را باشد ،

سوم ؛ فراست نظـــــری ؛ که خـــــاصّ مؤمنـــــان باشد ،

که مؤمنــــــــان آن را در دل دارنـــــــد ،

که فــــــرمــــــــــود :

از فراست مؤمـــن بپرهیــــزید که او به نــــور خــــــــــدا نظر دارد .

فراست تجربتی ؛

بر دیـــده هـــا یا شنیــــــده هــــا یا به خِـــــرَد دریافتـــــــــن است ،

فراست استدلالی ؛

قیــــاس شرعی است در دیــــن و قیـاس عقلی است در غیر دین ،

فراست نظری ؛

برقی است که در دل مؤمـــن تابد ، و حجــــــاب ها را بر دارد ،

تا لختی از آن چه غیــــــب است بر او کشـــف شود ،

و این خاصّ انبیاء و اولیاء و صدّیقان است !

ای جوانمــــــــــرد ؛

بدان که فراست قرینه ی بصیرت است ،

و بصیــــــرت همــــان فهــــــــم عمیـــــق است !

و بصیـــــرت لازمــه ی زندگی و حیـــات دنیــــــــوی است .

بصیرت از نگاه امام کاظم علیه السلام :

در دین خــــــدا دنبــال فهـــم عمیــــق (بصیرت) باشید ،

زیــــــــرا کــــــــه فهــــــــمِ عمیــــــــــقِ دیـــــــــن ،

کلیـــد بصیـــرت وبینـــایى و کمــال عبــــــادت ،

و سبب تحصیـــــــل درجـــــــــــات بلنـــــد ،

و مراتب بزرگ در امور دین و دنیاست.

و برتــــرى فقیــــه بر عابـــــــد ،

مانند برترى آفتــاب است بر کواکب ،

و کسى که در دینش فهــم عمیــق نجوید ،

خداونـــــد از هیـــــــچ عمــــــل او راضی نشود .

نمونه هایی از فراست نظری :

 1 ـ [ عصر بیست و یکم بهمن 1357 که رژیم شاهی حکومت نظامی را از ساعت 8 شب به  4 بعد از ظهــر تغییر و اعلام کرد ، امام خمینی قُدِّسَ سِرُّهُ از روی آن فــــــــــراست دریافتند که توطئـــــــه ای عظیم در کار است ، لذا فرمودند : به این حکومت نظامی اعتنائی نکنید و مردم بریزند در خیابانها .... و این شد آغاز پیروزیِ نهائیِ انقلابیونِ مسلمانِ پیـــــروِ امـــام خمینی ! (گویا رژیم قصد داشت در آن روز مردم را در خانه ها محبوس و انقلابیون و سران نهضت را دستگیر و زندانی و اعدام نماید ) و امام با آن فراست خود عمق توطئه را دریافت و خنثی کرد ]

2 ـ بزرگی گوید : روزی در جامع بغداد با گروهی از مریدان در خدمت عارف بزرگی گرد آمده بودیم ، جوانی به مسجد داخل شد ، سخت زیبا و ظریف و نیکو روی و خوش صحبت ،  مریدان او را به خود راه دادند ، او با آنان بنشست و سخن های نیکو بگفت ، و خدمت های نیکو کرد ، چنان که دل های بعضی را ربود ! عارف بزرگوار به مریدان گفت : گمان دارم این جوان یهودی است ! این سخن بگفت و از جمع ما برخاست و بیرون شد ! جوان پرسید : مراد چه گفت ؟ مریدان آن چه را که شیخ گفته بود باز گفتند ، جوان برخاست و به پای شیخ افتــاد و مسلمــــــان شد ! آن گاه گفت : ما در کتاب خویش خوانده بودیم که ؛ فراستِ راست گویان هرگز خطــــــا نمی کند ، من آمدم و امتحان کردم ، تا ببینم در بین شما مسلمانان ، صاحب فراستی هست ؟

3 ـ عارفی بزرگ گوید : در بادیــــــه رفتــــم و رنـــــج ها کشیدم ، تا به مکّـــــه رسیدم ، خودبینی و خودپسندی (عُجب) در نفس من پدید آمد ! پیــــرزنی مرا دید و گفت : ای فلان ؛ من با تو در بادیــــــه همسفر بودم ، و با تو سخن نگفتم تا تو را از ذکــــــــر  باز ندارم ، پس این گونه وسوسه ها (عُجب) را از خود دور کن !

4 ـ عارفی دیگر گوید : به عیادت شیــــخ بیمــــــــاری رفتـــم ، او را در حالِ رقّت باری یافتم ، پیش خود گفتم ؛ این شیـــخ چگونـــــه با این حـــــال زار و نــــزار بهبودی یابد ؟ شیخ گفت : فللانی ؛ این اندیشه هـــای سست از خاطر خود دور کن ! که خــــدای را لطف های پنهانی بسیـــــــــار است !

5 ـ از عالمی بزرگوار پرسیدند ؛ فراستِ متفرّسین از چه سبب باشد ؟ گفت : از آن سبب که خداوند فرمود : وقتی انسان را آفریدم ؛ روحِ خود را در آن دمیدم ، و این اثــــــــرِ روح خــــدا است و به همین جهت به فرشتگان امر کردم تا آدم را سجده کنند ، پس هرکس از آن نـــــــــور بهــــره منــــــد تــــــــر است در فــــــــراست تـوانــاتــــــــــر است !

که گفتـــــــــــه انـــــد :

هرکس چشـــــــم از حــــــــرام بپوشد ،

و نفس را از شهـــــــــوات نگاه دارد ،

و مراقبتِ باطــــــن را دوام دهد ،

و به ظاهر شرع عمـــل کند ،

و روزیِ حــــلال خـــورَد ،

هرگز در فراست خطــــــــــا نکنـــــــــــــــد !